ဖႜံဳဆိုဒ္ေဖါဟ္ လာခုဂ္ခါင္ၟစူးအ္ုဟွာင္အု္စံင္း

(ဆ္ုခႜါင္က်ံင္တၚ)
ထိုင္႔ဖူ၀ဲါဟု္မႝီၟေဖါဟ္သီး ကို၀္ဟွာေဍဆၚ။ ပ္ုဖႜံဳဆိုဒ္ေဖါဟ္ယို၀္ အု္လိုဒ္ၟလာထူရူ႔မုင္ၟ႓်ာ အု္ဃွီ႔အု္လာ အွ္ေ၀႔အးမိင္အးစိင္အ္ုဍြယ္ဏွ္ ဖႜံဳဆိုဒ္ေဖါဟ္လာခုဂ္ခါင္ၟစူး ႓ံုးအု္ေဘင္ၟ လု္မိင္ယို၀္သီး လု္သံင္႔ေခါဟ္ ဟု္ယွာၟသယ္ တါင္ပၱဲဳလၜ၀ယ္ေ၀႔ဍးဏွ္ ခံင္႔႓ို၀္ဏါင္းယို၀္သီး အွ္ဟွဳင္ၟအွ္ခိုင္႔ေ၀႔ လု္ကာဍာ္႓းသို၀္ စူးယာ႔ခို၀္း ေ႓႔မု္ဟွဳင္ၟမု္ခိုင္႔ထုဦ႔႓း ပ္ုထိုင္ဖူ႔၀ဲါ ဆိုဒ္ေဖါဟ္ ကို၀္ဟွာေဍ မ္ု႓းေယါ၀္ၟေထာ၀္ၟထုဦ႔ ဖံင္းဟွဳင္ၟဖံင္းခိုင္႔ထါင္ အု္ဆို၀္ဆို၀္အု္က်းက်း အို၀္ဏွ္လ၀္႔ဆၚ။

(ခႜါင္ဖႜဟ္ထင္း)
ဖႜံဳဆိုဒ္ေဖါဟ္ ဟု္စာ္ေ၀႔ဏွ္ မြာဲမာသာေ႓႔ေသွ္လယ္႔ ယွင္မြာဲအု္ေဟွ၀္ ဆိုဒ္ဃွာင္ဃွံင္ မြာဲအု္ေဟွ၀္ ႓းဆာင္႔႓းကြါေ၀႔ေအးဏွ္ လင္ဟု္အင္းစာဆိၞဳ၀္-အင္းဃွဴ႔ဏးေသွ္ ႀကိဳဒ္ေ၀႔ဍးဏွ္လ၀္႔ေအးယာ႔႓ို၀္ မြာဲဍးဆ္ုလ၀္႔ၟၟၟ
ဟု္မီႝၟ ---
(၁) (ဖႜံဳဆိုဒ္ေဖါဟ္) (ပွၯကလုာ္) (လူအမ်ဳိးႏြယ္)
(၂) ဖႜံဳယွိဳ၀္ယွင္ ပြါ - ပို၀္း - ကု္ညဟ္
(၃) ဖႜံဳ + ပြါ = လူ
ဆု္ကို၀္ေ၀႔အု္မိင္ ဖႜံဳလု္ဖႜံဳးဏွ္ ဟွံင္ကဲလင္ထုက္ေ၀႔ ဟု္မီႝၟလုက္ထုက္ဏွ္ေဆ၀္ၟလွ္။

ဖႜံဳဆိုဒ္ေဖါဟ္ဆ္ုခါင္ၟစူးအု္လိုဒ္ၟအု္လာ
ဟ္ုမီႝၟလုက္ဆိင္႔ ဆိုဒ္ကို၀္မိင္ေဍဏွ္ ခါင္ၟစူးလိုဒ္ၟလာအွ္ေ၀႔ လုက္ဆိင္႔လု္မြာဲ႓းဏွ္လ၀္႔ ဖႜံဳဆိုဒ္ေဖါဟ္ခါင္ၟစူးယို၀္ အွ္ေ၀႔ ႏုဦၟမိင္ဏွ္ေဆ၀္လ၀္႔။
(၁) အွ္ဖႜဲခါင္ၟစူး
(၂) အွ္ဃွဳက္ခါင္ၟစူး
(၃) အွ္ယွးအွ္ဖါခါင္ၟစူး
(၄) အွ္ဆံင္႔ကါင္ဆုဂ္ဆာ႔ခါင္ၟစူး
(၅) အွ္ယွဳဂ္ဖႜင္ၟ၀ီးလာဟွာခါင္ၟစူး
(၆) အွ္သီ႔အွ္မိုင္႔ခါင္ၟစူး
(၇)အွ္ကံုလာခုဂ္ခါင္စူး သယ္အွ္ေ၀႔ႏုဦၟမိင္ေဆ၀္ၟလွ္။


(၁) အွ္ဖႜဲခါင္ၟစူး
ဖႜံဳဆိုဒ္ေဖါဟ္ယို၀္ ေအၟအွ္ဖႜဲထင္း လု္ဟွာဟွာဏွ္ ႏုဦၟသင္႔ေအၟပါင္ထင္း႓ါစာ္႓ို၀္ ေမ၀္ၟေဍဖါၟလာၟခ၀္႔ ဖီ႔ဖူ႔ေမာ၀္ၟမါန္သယ္ ေဖႜါတ္ေဖွ္ေ၀႔ ေဖါဟ္သးအု္မိင္ ေဍေဖွ္လင္႔ေ၀႔ သိင္႔လာလု္ဟွာလု္မိင္ ကို၀္ဟွာေဍဏွ္ ေအၟဟွံင္ ဆူ႔ေဖွ္ေ၀႔ က္ုတာလု္၀းကႜဴး႓ိင္းလံင္ဏွ္ ခါင္ၟေဖွ္ေ၀႔အု္စူး ေဍလူးအြာဏွ္လွ္။

(၂) အွ္ဃွဳက္ခါင္ၟစူး
ဖံႜဳဆိုဒ္ေဖါဟ္ယို၀္ ေအ႔ထင္းယွာၟ ေဏ၀္ၟမာ႔ေဏ၀္ၟ၀ါ လု္ဟွာဟွာဏွ္ ႓းအွ္ဃွဳက္ အင္းဃွဳက္ဟွံင္ ေမာ၀္ၟဖါၟဖီ႔ဖူ႔ လာၟခ၀္႔လာၟ၀ ႓းေဖွ္လင္႔သိင္႔လာ ေဍေစ၀္ဓံင္႔မိႝက္ဟွံင္ ႓းခါင္ေဖွ္ေ၀႔ စူးေဍလူးအြာဏွ္လွ္။

(၃) အွ္ယွးအွ္ဖါခါင္ၟစူး
ဖႜံဳဆိုဒ္ေဖါဟ္သယ္ယို၀္ မု္ေလ၀္မု္ထါင္ဆ္ု ဆု္ယါင္ဆ္ုယိက္ ထီ႔ယွးခါန္ၟယွးဆ္ုလင္ၟ အို၀္ေဟွ၀္အို၀္ေဟွ၀္ ေမာ၀္ၟဖါၟဖီ႔ဖူ႔သာယွာၟ လာၟခ၀္႔လာၟ၀ ခါင္ၟေဖွ္လင္႔စူး ေဍလူးအြာ ရာဓနာၟ ပုဂ္တာေဆာတ္ေဟွ၀္ယွံင္ေဖွ္ေ၀႔ ကို၀္ဟွာေဍဏွ္လွ္။

(၄) အွ္ဆံင္႔ကါင္ဆုဂ္ဆာ႔ခါင္ၟစူး
ဖံႜဳဆိုဒ္ေဖါဟ္သယ္ယို၀္ အွ္ဆုဂ္အွ္ဆာ႔ လံင္ေခါ၀္ၟယး၀၀္ ဆာ႔ယိက္ဆာ႔မ၀္ၟမြာဲေဟွ၀္ ဆံင္႔ကါင္႓ႜး ဆာ႔ဟွယ္႔ထါင္မြာဲအု္ေဟွ၀္ ႓းေ၀႔လု္သာလင္ယွာ လင္ဆာ႔အု္ခါ႔ဏွ္ ေမာ၀္ၟဖါ၊ဖီ႔ဖူ႔ ႓ုဂ္ထိင္ၟဆိင္႔ဆာၟသယ္လ္ုဖး သိင္႔ေဖွ္လင္႔လာၟေဍ ေစ၀္၊ ဓံင္႔၊ မႝိက္ဟွံင္ ခါင္ၟေဖွ္ေ၀႔စူးေဍလူးအြာ ေဆာတ္႓ံုးေဆာတ္ေဟွ၀္ေဖွ္ေ၀႔ဏွ္လွ္။

(၅) အွ္ယွဳဂ္ဖႜင္ၟ၀ီးလာဟွာခါင္ၟစူး
ဖံႜဳဆိုဒ္ေဖါဟ္သယ္ယို၀္ သာဖႜီၟသာဆာ႔၊ သာမဲသာဖႜါင္၊ သာထိင္ၟသာလိုင္၊ သာယူသာယံင္႔၊ သာယွဳဂ္သာဖႜင္႔ အို၀္ေဟွ၀္အို၀္ေဟွ၀္ အွ္ယွဳဂ္ျခးလာဟွာခါ႔ဏွ္ ေမာ၀္ၟဖါၟဖီ႔ဖူ႔ သုင္းေက၀္သာဟယွာၟလု္ဖး ခါင္ၟေဖွ္ေ၀႔စူးေဍလူးအြာ သိင္႔ေဖွ္လင္႔အု္လာေဍ ေစ၀္၊ ဓံင္႔၊ မႝိက္သယ္လု္ဖးဟွံင္ ေဆာတ္႓ံုးေဆာတ္ေဟွ၀္ေဖွ္ေ၀႔ဏွ္လွ္။

(၆) အွ္သီ႔အွ္မိုင္႔ခါင္ၟစူး
ဖံႜဳဆိုဒ္ေဖါဟ္သယ္လ္ုဖး ဟွိင္းေဖါဟ္ဃွင္႔ေဖါဟ္ ႓ုဂ္ထိင္ၟဆာင္႔ဆာၟလု္ဟွာဟွာ သီ႔ယွာၟဟွံင္ သုင္႔႓ံုးသုင္႔ဃွဲဳးမြာဲအု္ေဟွ၀္ သုင္႔ခိြက္ဟွံင္ ႓းခါ႔ကဲထာင္ေ၀႔လွ္၊ ထံင္ၟ႓ံုးလ္ု႓ံုးဟွံင္ဏွ္ ႓ုဂ္ထိင္းဟွိင္းဃွင္႔ေဖါဟ္လုက္ဆိင္႔ ႓းထုဂ္ဖါ၀ီးလာေဍ ဆ္ုသီ႔အု္၀ီးလာေအၟဟွံင္ ကို၀္၀ီးကို၀္လာထါင္ ခ့င္ၟေဖွ္ေလါဟ္သာစူး ေဍလူးအြာဟွံင္ ေဆာတ္႓ံုးေဆာတ္ေဟွ၀္ ရာၟဓနာေဖွ္ထါင္ေ၀႔ ေဟွ၀္ေဟွ၀္႓း႓းဏွ္ေဆ၀္ၟလွ္။

(၇) အွ္ကံုလာခုဂ္ခါင္စူး
ဖံႜဳဆိုဒ္ေဖါဟ္သယ္ယို၀္ လာခုဂ္ခါင္ၟစူးလု္မိင္ဏွ္ လင္ဟွ၀္ၟလင္ဖ္ုလို၀္႔ေ၀႔ဍး ဆ္ုခါင္ၟစူးအု္ဟွဴ႔ဟွာေအးဏွ္လွ္ လင္ဆံင္႔ေ၀႔ေဍ ဆု္ခါင္ၟစူးအု္ဟွဴ႔ဟွာသယ္ဏွ္ေဆ၀္လွ္ လာခုဂ္ခါင္ၟစူးယို၀္ ႓းခါင္ကံင္းစူး လ္ုလာခုဂ္လု္႓ိင္းဏွ္ မြာဲ႓းဏွ္လယ္႔ လာလု္အု္ဟွဴ႔ဟွာခါ႔ ပ္ုခါင္ယွံင္စူးေသွ္ေအးယာ႔ဏွ္ လင္ဟု္အင္းစာဆိၞဳ၀္ ေသွ္ေ၀႔ဍးဏွ္လွ္။

လာခုဂ္ဖိုင္
ဟု္မု္လ၀္ဖႜဟ္ထင္းထါင္ ယွာၟလု္သံင္႔ေခါဟ္ အု္ဆ္ုဏါင္းဆ္ု၀င္ဏွ္ဏယ္႔ ကာလာလု္ ပ္ုဆိုဒ္ေဖါဟ္အွ္လု္ (မံင္ကို၀္းရီးယးခါန္ၟ) မို၀္႔က၀္ရီးယးခါ႔ဍးအို၀္ အွ္ေ၀႔လု္ (ပါမီးယး) ပးမယ္ညး ေခါဟ္လံင္က်ံင္အု္ေခါဟ္ဍာဏွ္ အို၀္လွ္။ ပ္ုဆိုဒ္ေဖါဟ္သယ္လ္ုဖး အးထင္းဟွ၀္ၟထင္းအု္ခါ႔ဏွ္ လီၟတုိဒ္ၟလီၟဖါဃွိဳ၀္းတိုဒ္ၟဃိွဳ၀္းဖါ မု္အင္းဃွဴ႔ထါင္ လင္ၟကႜယ္သင္႔မု္စါင္းဖါထင္းအု္ခါ႔ဏွ္မု္႓းကႜ္ဖခင္႔ခေ၀႔ ယြာၟပႜင္ေမ၀္ပၱီကႜာ (ျပင္ပၱီ) (ယြာၟကံုၾထာ) ဏွ္တာၟ ထီ႔ကႜဳက္ထီ႔ခါ နံင္းကၞာ႔သယ္သၚေ၀႔ အု္ေခါဟ္စံင္ ဆု္ေခါ၀္ၟစြးေ၀႔ဏွ္ ထံင္လု္လာခုဂ္ဖိုင္ ဆု္ဆိုင္အးေအွ္ဍဳဂ္ဆီးဍဳဂ္လာအု္ခါ႔ဏွ္လ၀္႔ လုဲၟတၚထင္းမု္စါင္းလင္ေ၀႔ဏွ္ေဆ၀္ၟလွ္။

ဆီ႔ဏင္လ၀္ထါင္ယွံင္ အု္ေခါဟ္ေလင္ၟခုဲၟဟွာ
အု္ဍံင္းအု္ဖူ႔ လု္စါင္းဖါထင္းဍာ္႓းအု္ခါ႔ အု္ေခါဟ္ေလင္ၟခုဲၟဟွာဏွ္ ပ္ုကံုထင္းသာဟွံင္ လ၀္ထါင္ယွံင္ေ၀႔ဍးဏွ္ ပ္ုမု္စါင္းဖါထင္းအု္ခါ႔ယို၀္ လင္ခါင္႔စူးယာ႔ ပ္ုေအၟဍးခံင္ထါင္ေလာဟ္သာခို၀္း ပ္ုမု္ေသွ္ယာ႔ထါင္ေလာဟ္သာမု္ေသွ္အု္ဟွင္ၟ ႓းအွ္ေဍအု္ခိင္႔အု္ခါ႔ အု္ဏါင္းအု္ကြာဏွ္လွ္။ လာခုဂ္ပ္ုစါင္းဖါအု္ခါ႔ဏွ္ စူးယာ႔ခို၀္း ပ္ု႓းဍးကံုထါင္ေလာဟ္သာပ္ုေသွ္ ပ္ုစူးခို၀္းလံင္ကို၀္ဟွာေဍ စူးခါင္ၟဏါင္းလူးအြာ ပ္ု႓းစာ္ဆိုင္႔ေလာဟ္သာ ေဍ (အွ္ဆံင္းအွ္ခႜါင္႔လာၟ) ဏွ္အို၀္ ဟ္ုအု္ေခါဟ္ေလင္ၟခုဲၟဟွာ ယါင္သီ႔လင္ထးေ၀႔ အု္ဆ္ုခႜါင္ဟွံင္ လင္ဆိုဒ္လင္ဆ ေဖါဟ္လီသယ္လု္ဖး လင္တင္ဖံင္းခိုင္႔လာၟသို၀္ လ၀္ဏင္းထင္း႓းလာၟဏွ္ မာလုက္ထဦု႔ေ၀႔ ဆု္အု္လူၟအွ္၀ယ္ေဆ၀္လွ္။

အု္ေခါဟ္ေလင္ၟ (ခုဲၟ) ဟွာအု္မိင္
(၁) ဖူ႔ထို၀္မဲဖါ
(၂) ဖူ႔ကိုဆင္႔မဲဖါ
(၂) ဖူ႔ေဒြတ္
(၄) ဖူ႔က်ာပံင္
(၅) ဖူ႔ေလင္ၟဃွယ္႔
(၆) ဖူ႔မါန္ထ၀္႔
(ရ) ဖူ႔ဖါ႔သိင္း
(၈) ဖူ႔တု္ကံု႔
(၉) ဖူ႔ဖႜးသူေရင္႔ သယ္ဏွ္ေဆ၀္ၟလွ္။

လာခုဂ္ခါင္ၟစူးအု္က္ုယိုင္႔
လာခုဂ္ခါင္ၟစူးအု္က္ုယိုင္႔ အွ္ေ၀႔ဍး ခဲုၟမိင္ေဆ၀္ၟလွ္။
(၁) ခႜယ္ေမာ၀္ၟ
(၂) ေနာတ္၀း
(၃) လူးဖႜါင္႔
(၄) ဆီ႔ဖို၀္း (ဆိုင္႔ဖို၀္း)
(၅) သာကုဲသးမိင္႔
(၆) ေမ၀္ဍဴး
(၇) ေမ၀္ထံင္စူေခါဟ္
(၈) ဖ၀္႔၀ီၟ
(၉) ဖႜ၀္သး (ဖႜ၀္သးထီ႔) ခုဲၟမိင္ဏွ္ေဆ၀္ၟလွ္။

က္ုယိုင္႔ခုဲၟမိင္ အု္႓ိင္းအု္ခ၀္႔
(၁) ခႜယ္ေမာ၀္ၟ
ဆိုဒ္ေဖါဟ္လိုဒ္ၟလာ ေဍစူးေသွ္ခင္းမာၟ ထါင္႔ဆ္ု ထာဆ္ုေဍ ထူရူရမုင္ၟ႓်ာ လါင္လါင္ၟအာဏွ္ ပ္ု႓းဖံင္းကိုင္ထါင္ ေအၟခိုင္႔ဏွ္လွ္။

(၂) ေနာတ္၀း
ဆိုဒ္ဆေဖါဟ္လီသယ္ကို၀္ဟွာ ဆ္ုအးလူၟအးခႜါင္ သုင္းေဍာဟ္သာဖႜိဳ၀္ ေအအွ္ေဆ၀္ၟအို၀္ သုဂ္ထင္းသင္းဖႜင္ ေ႓႔လု္အွ္႓းသို၀္ ႓းလ၀္ဃွဴးလ၀္႓ႜါေလာဟ္သာ ေဍေဖႜ၀္ဏွ္လွ္ ေဍေဃွဟ္ေဍဖင္ ထုဂ္ေဃွဟ္ထုဂ္ကႜာအွ္႓းေအသို၀္ ေဖႜ၀္ဏွ္ဍံင္လင္ေ၀႔ ေဍေနာတ္၀းဏွ္လွ္။ ဆ္ုလ္ုေနာတ္၀းသယ္ဏွ္ ဆ္ုေဖါဟ္ဆ္ုဟွဲဆ္ုဆူးဆ္ုဍာင္ သာမဲေ၀င္ၟပြယ္ေဏ၀္ၟေအး ေအ႓းခိြင္႔ခြါခါ႔ဏွ္ ႓းခိြင္႔ခြါ၀ါင္ေသာဟ္ေ၀႔ ကို၀္႓ႜင္ေဍလွ္။

(၃) လူးဖႜါင္႔
႓ယ္သးလု္ဖႜံဳးေဍလု္ဖႜံဳး ပ္ုကံုထါင္ဟွံင္ ႓ၚတု္တြယ္ထါင္ လု္႓ံင္လ္ုစင္းဃွင္ၟလ၀္႔သို၀္ ပ္ုဆိုဒ္ေဖါဟ္ လုက္ဆိင္႔ဏွ္သီး ဆ္ုပ္ုေယါတ္ ဆ္ုေထာတ္စို၀္ ဆ္ုဏးေသွ္သယ္ခ၀္႔သီး ႓းအွ္ေ၀႔လု္ဖႜံင္လု္စံင္းဃွင္ၟ႓ို၀္ဃွင္ၟလ၀္ဏွ္ ထံင္လု္ပ္ုသုင္းသာ ကါင္ဖာလာၟလု္ေဃွ၀္သို၀္ ဍံင္လင္ေ၀႔ဍးဏွ္လွ္။

(၄) ဆီ႔ဖို၀္း (ဆိုင္႔ဖို၀္း)
ထိုင္႔ဖူ႔၀ဲါ ဆိုဒ္ဆေဖါဟ္လ္ုဖး လု္ဟွာေဍလု္ဟွာ ႓းေဆာတ္အိုင္မာအိုင္ ကံုးအိုင္ေလာဟ္သာ လု္အွ္႓းသာေဍႏုိ၀္ေဍဏင္႔ဆာၟ ကို၀္မိင္ေဍဏွ္ ဆိုင္႔ထင္႔လာ ေ႓႔ဆိုင္႔ဖို၀္း (ဆီ႔ဖို၀္း) ထီ႔သို၀္ဏွ္ ဍံင္လင္ေ၀႔ဏွ္လွ္။

(၅) သာကုဲသးမိင္႔
ပ္ုထိုင္႔ဖူ႔၀ဲါ ဆိုဒ္ဆးေဖါဟ္လ္ုဖး ႓းအဲကဲုသာကုဲေလာဟ္သာ ေအလင္ထုဲ႔လု္ဟွာဟွာ ႓းတု္တြယ္ေလာဟ္သာ ေအဟွာဟွံင္လု္ဟွာဟွာ ႓းလံင္႔ကံင္တါင္ေဟွ၀္ထင္းေလာဟ္သာ ေအလင္ထံုးယွာလု္ဟွာဟွာ ႓းတု္တြယ္ေလာဟ္သာေဍ ဆ္ုအဲဆ္ုကဲု အု္ဖိုင္သို၀္ ဍံင္လင္ေ၀႔ဍးဏွ္လွ္။

(၆) ေမ၀္ဍဴး
ပ္ုဆိုဒ္ထိုင္႔ဖူ႔၀ဲါသယ္ကို၀္ဟွာေဍသီး ေအလင္ပႜီလင္ပႜာ အွ္ပီႜအွ္ပႜာ စါင္းဖိႜဳ၀္ဟွာၟမိင္လာၟလု္ေဃွ၀္ အွ္ကံုမာကံုအင္းကံုလ၀္ကံုေလါဟ္သာလာၟ ေ႓႔ေမ၀္ဍဴးေဖါဟ္လု္ဍဴးဏွ္သို၀္ဏွ္ ဍံင္လင္ေ၀႔ဍးဏွ္လ၀္႔။

(၇) ေမ၀္ထံင္စူေခါဟ္
ပ္ုဆိုဒ္ထိုင္႔ဖူ႔၀ဲါသီးေဟွးက်ဳင္းက္ုထူ႔အု္႓ႜါလင္ဆာ႔ လင္ထာင္လု္ေဃွ၀္ ေသွ္ဖႜယ္ဖဲႜယွာ႔ေလ၀္ဖႜံင္႔ဖိႜဳ၀္ လ၀္ဖံႜင္႔ခါႜင္ဟွး ဍဳဂ္ပါင္အင္းၾကားထါင္လာၟ ေ႓႔ခႜီးဖႜါၟအု္ေခါဟ္စူသို၀္ ဍံင္လင္ေ၀႔ ေဍေမ၀္ထံင္စူေခါဟ္ဏွ္ေဆ၀္ၟလွ္။

(၈) ဖ၀္႔၀ီၟ
ပိုဆိုဒ္ထိုင္႔ဖူ႔၀ဲါသီး ေအထံင္႓း ဆ္ုလင္ၟအို၀္ေဟွ၀္ ဆ္ုမာအို၀္ေဟွ၀္ ေအဍးဆ္ုကးဆ္ုဟွယ္ အု္ေဍာဟ္အု္ဆၚ လု္မိင္ေဟွ၀္မိင္ေဟွ၀္ ထုင္ၟက်ာဆူခါင္႔ လု္ေဃွ၀္ဟွံင္ ပ္ုသးပ္ုခီႜ႔သယ္လု္ဖး မု္အးထင္းဟွဴ႔ထင္းအု္ဟွင္ၟ ေကႜစိုဒ္ကႜယ္စုဂ္ကဲလာၟ ေ႓႔ဖ၀္႔၀ီသို၀္ဏွ္ ဆ္ုလု္ဖ၀္႔၀ီဏွ္ ဍိဳ၀္ထါင္ထင္းေ၀႔ ဖါထ၀္႔ဟွံင္ ဃွီ႔လင္ေ၀႔ယါင္ယါင္ေစွ္လွ္ အု္ေဖါတ္လု္ေမွ္ဏွ္ ေဆ၀္လင္အု္၀ီၟ အု္ေဖါဟ္ထင္းအးထင္းဟွံင္ ဆ္ုေခါ၀္ၟဆ္ုဆိုင္ဆ္ုခိႜင္းလာဏင္႔သီး သီ႔ေ၀႔ယ၀္႔ကးကာ္ေအး ေလ၀္ေ၀႔လု္ေမံယာ႔ခ၀္႔ ဆူထါင္ေ၀႔လင္ခါင္႔ ဏင္ၟ႓ႜင္ေအးသို၀္ ဍံင္လင္ေ၀႔ဏွ္ေဆ၀္ၟလွ္။

(၉) ဖႜ၀္သးေဍအု္ထီ႔
ထိုင္႔ဖူ႔၀ဲါဆိုဒ္ေဖါဟ္သီးေဟွး ထိုင္႔ဖူ႔၀ဲါ အင္း႓းဃွဦဳဟွံင္ ေဏ၀္႓းေဏ၀္ဟွံင္ အွ္ကံုလု္ဆုက္လု္သုဂ္ဟွံင္ ေဍအု္ေသါဟ္အု္ယါင္ အု္ရၜအ္ုပ၀္႓းဟွ၀္႔လာၟ ထံင္အု္လုက္ဏွ္ဟွံင္ ဖးဃွံင္ေဍထီ႔နံင္း ထီ႔က္ုမိႜဳင္႔ထီ႔ကၞာ လု္ေသွ္႓းဖႜ၀္သးထီ႔ဏွ္ ယိုင္ဃွဦဳေ၀႔ ေဍအု္ရၜအု္ပ၀္ဆိုင္႔ဃွီးေ၀႔သို၀္ အ၀္ယွံင္တု္က်ာလာၟ ကို၀္ဟွာေဍသို၀္ ဍံင္လင္ေ၀႔ဍးဏွ္ေဆ၀္ၟလွ္။

ခါင္ၟစူးဆ္ုေဆာတ္႓ံုးေဆာတ္ေဟွ၀္လု္ဖး
(၁) ပိႜဳတ္ ေဖါယ္သီးလီသီး ေလာ၀္သီးလာသီး လာ(ဟွယ္႔ထါင္)
(၂) စါင္းဖိႜဳ၀္လု္ေဃွ၀္ ဟွာမိင္လု္ေဃွ၀္
(၃) အွ္႓းသြးေခါဟ္လံင္ထၚလု္ေဟွ၀္
(၄) ဟွိဳင္႔သိင္းဖံင္ၟလံင္႓းလု္ေဃွ၀္ ဟွိဳင္႔၀းဖံင္ၟလံင္႓းလု္ေဃွ၀္
(၅) ဏယ္ဖႜဴၟဏယ္ဃွိဳင္႓းလာၟလု္ေဃွ၀္
(၆) နာန္ၟလ၀္႔အင္းလ၀္႔ နာန္ၟခႜ၀္႔အင္းလ၀္႔ဏယ္အင္း႓းလာၟလု္ေဃွ၀္
(၇)ခႜံဳးဆါင္းက်ာမုဂ္ဏယ္႓းလု္ေဃွ၀္
(၈)ဟွယ္႔ထါင္အါင္းလံုၟခါၟ အါင္းထာခါၟ
(၉)ဟွယ္႔ထါင္ကဲဟွိင္းဆာ႔ယွာၟေဟွ၀္
(၁၀)ဟွယ္႔ထါင္ေဍာဟ္ဖူ႔ေကႜာဟ္အုဲးဖီ႔ဏါင္
(၁၁)ဟွယ္႔ထါင္သံင္းဖူၟ သံင္း၀ဲါ သံင္းေဖါဟ္သံင္းလီ
(၁၂)ဟွယ္႔ထါင္အွ္လု္ဍံဳလင္႔ဌာန္႔က်ာ
(၁၃)ဟွယ္႔ထါင္အွ္ ေဍေမာ၀္ၟဖါၟဖီ႔ဖူ႔ ေဍ၀ဲါမူးခြါ႔ ေဍေဖါဟ္လီေဖါဟ္၀ါ ေဖါဟ္မာ႔ ေဍ႓ုဂ္ထိင္ၟဆာင္႔ဆာ
(၁၄)ေမာ၀္ၟထၚလီၟခ၀္႔ ဖါထၚလီၟစါင္ဟွယ္႔ထါင္ပါတႜာ႓းလာၟ
(၁၅)ဆံင္းခႜါင္႔ဟွင္ေဍာဟ္က္ုဆင္႔ထီၟက်ာ
(၁၆)ပႜိဳတ္ေဖါဟ္သီးလီသီးဟွယ္႔ထါင္အွ္ဆံင္းယုက္ထ၀္႔ အု္ဏိင္းလု္ယာ ေခါဟ္အြာယင္ၟလူးထို၀္
ေ႓ံဏွ္သို၀္ ေမာ၀္ၟဖါဖီ႔ဖူ႔ သုင္းေကယ္သာယွာၟသယ္အ၀္ယွံင္လင္ ဖႜ၀္သးထီ႔ဟွာစယ္ဟွာစယ္ဟွံင္ ဆာမြာဲခႜယ္ဖိုင္အွ္ဆု္အင္းလု္ဖး အင္းယွံင္အ၀္ယွံင္ေ၀႔ဟွံင္ ဍာ္ယွံင္ထင္း ဖ၀္႔၀ီလးဏွ္ ကိုယ္ဟွာေဍဏွ္ေဆ၀္ၟလွ္။

ဆ္ုေဆာတ္ေဟွ၀္ေဆာ၀္႓ံုး အု္႓ိင္း/အု္ခ၀္႔

(၁) ပိႜဳတ္
ဆ္ုလ္ု(ပိႜဳတ္)ဟု္စာ္ေ႓႔ဏွ္ မြာဲအးထင္းဃွဦဳ ထင္းကးေအး ပိႜဳတ္ထင္း ပိႜင္းဏွ္အို၀္လွ္။ ပ္ုဖူၟ၀ဲါဆိုဒ္ဆေဖါဟ္သီးေအးဟွယ္႔ထါင္ အွ္ကံုထင္းလာၟေဍ ဆ္ု၀ီၟကံုကၞ၀္႔ ပိႜဳတ္ထင္းပိႜင္းဏွ္လာၟဖၚ။

(၂)စါင္းဖိႜဳ၀္ဟွာၟမိင္
ေမာ၀္ၟဖါၟဖီ႔ဖူၟသယ္ သံင္းခႜါင္ဆ၀္႔ပ၀္ဏု္သီးဏွ္ ပါ႓းေဍဆ္ုအု္မးဟွံင္ စါင္းဖိႜဳ၀္ကႜင္လု္အု္ယါင္ဟွံင္ လင္မိင္လင္ကႜဟ္သာ႔လာၟလု္ေဃွ၀္ဏွ္လု္။

(၃) အွ္႓းသြးေခါဟ္လံင္ထၚ
အွ္လု္သြးေခါဟ္လံင္ထၚ မီႝၟလု္ဖးဏွ္မြာဲေ၀႔ ဆ္ုသီ႔ဆ္ုယွာၟဏွ္ေဆ၀္ၟလွ္။ ဟ္ုမီႝၟကဲဃွံင္ၟယွာဏွ္ မ၀္႔မွ္ေဍဆ္ုသီ႔လ၀္၊ ေ႓႔ဖႜံဳအင္းမိုင္႔သို၀္ သာလု္လင္ဖု္လို၀္း႓းလာၟဏင္႔ ႓းမာပ်ဳက္ေ၀႔အု္ေဖါဟ္စံင္ မ၀္႔မွ္ေဍ ဆ္ုသီ႔ခိြက္လု္ဟွာသို၀္ အု္သာမိုင္႔အွ္လာဏင္႔ အု္က်းသီးေ၀႔ ဃွံင္ၟယွာလု္ဟွာသို၀္ဏွ္ သာအွ္႓းလာၟလု္ေဃွ၀္ဏွ္လွ္။

(၄) ဟွိဳင္႔သိင္းဖံင္ၟလံင္လု္ေဃွ၀္
ဆု္အင္းလိက္အင္းလြယ္(အင္းလ၀္႔)မြာဲအု္ေဟွ၀္ ဆ္ုအင္းထာခု္ယင္႔ဆ္ု မြာဲအု္ေဟွ၀္ ဆ္ုပါမုက္ပါလာ မြာဲအု္ေဟွ၀္ ဏယ္အင္းလံင္ပ်ဳက္သာ႔လာၟ လု္ေဟွ၀္ဏွ္လွ္။

(၅) ဏယ္ဖႜဴၟဏယ္ဃွိဳင္
ဆု္ခိႜဳင္အု္သၚအု္ခါလု္အွ္႓းေ႓႔ဆု္ဖႜဴၟ ဆ္ုသို၀္မြာဲအု္ေဟွ၀္ ေ႓႔သို၀္ဖႜဴၟဃွိဳင္၀ီးလာထင္းဍိဳ၀္လ၀္ဆု္ခႜါင္ အု္ခီ႔အု္ထၚလု္အွ္ ဆ္ုပႜ၀္ပႜ၀္ ခႜါင္႓ႜာ္႓ႜာလု္ဖး ဏယ္အင္းလာၟလု္ေဃွ၀္ဏွ္လွ္။

(၆) နာန္ၟလ၀္႔နာန္ၟခႜ၀္ၟ
မူးလ္ုအင္းလ၀္႔ဆု္ေသွ္ လ၀္႔ေဏ၀္ၟဟု္ ေ႓႔ခီႜ႔မြာဲအု္ေဟွ၀္ သိင္းဖူ႔မြာဲအု္ေဟွ၀္္ လင္ယြာလ္ုထီ႔ကႜာ လ၀္႔ေဏ၀္ၟ႓ႜာ္က္ုဍာလု္ဖးမြာဲအု္ေဟွ၀္။ မူးလင္ဆိုဒ္ ခႜ၀္ၟေမာ၀္ၟဆ္ုႏုိင္႔ေမာ၀္ၟသို၀္ ေမာ၀္ၟလု္ဍဴဖါ႔လု္ဟွ၀္ၟ ဟု္မူးသာအးမြာဲအု္ေဟွ၀္ ဧယ္အင္းလံင္ပ်ဳက္လာၟလု္ေဃွ၀္။

(၇) ခႜံဳးဆါင္းက်ာမုဂ္
မီႝၟလု္အု္ေမံဆံင္႔ အု္ခႜံဳ႔ဆါင္း အု္ႏုိ၀္ဆိုင္႔ အု္သာဆါင္း ဍးခံင္လ၀္ေဟွ၀္ လင္ခါင္႔လ၀္အိုင္ မီႝၟမြာဲအု္ေဟွ၀္၊ လ၀္ဆု္ခႜါင္ထ၀္႔၊ ပါလင္သာေဍာဟ္၊ ကိႜဳင္လင္သာထ၀္႔ ေ႓႔မုဂ္အု္စာလ္ုဖးမြာဲအု္ေဟွ၀္ ခႜံဳးဆါင္းအု္စာမုဂ္သယ္လ္ုဖး ဏယ္အင္းေဖွ္လင္႔ လင္သာလု္ေဃွ၀္။

(၈) အါင္းလံုၟခိုင္႔ အါင္းထာခါၟ
လ၀္ေသွ္ခႜါင္ဆိုင္႔ လ၀္ဟွံင္ခႜါင္ကဲ ၀ီၟကုံပု္ယုင္႔ သံင္႔လင္ခႜါင္႓း ကဲေဍာဟ္ကဲထ၀္႔႓းလာၟေ႓႔သိုယ္ဃႊာလု္ေခါဟ္သို၀္။

(၉) ဟွိင္းဆာၟယွာၟေဟွ၀္
ဟွိင္းေဖါဟ္ဃွင္႔ေဖါဟ္ဍံဳေဖါဟ္ဌာန္႔ေဖါဟ္ တု္၀ါန္႔ေဖါဟ္အု္ဟွင္ၟ မြာဲလာၟအု္ယးဃွဲဳၟ အု္လဲ႔ကယ္ယွာၟေဟွ၀္လာသို၀္။

(၁၀) ေဍာဟ္ဖူ႔ေကႜာဟ္အုဲးဖီ႔ဏါင္
ပိုင္႓းေကႜာဟ္ဓံင္႔ ေ႓႔ဖူ႔လု္ဟွာသို၀္မြာဲအု္ေဟွ၀္ စူးလင္ၟခင္းခို၀္း ဆ္ုသုဂ္ဆ္ုကႜယ္ ဆု္႓ုဂ္ဆု္မုင္ၟလု္ဖး ထင္းထါင္အု္လင္ၟကဲလာသို၀္။

(၁၁) သံင္းလင္႔
လ၀္ဆို၀္လ၀္ဍံင္ထါင္ ဆု္လီေသွ္ဟွံင္ခႜါင္ဍီးခႜါက္ဍံင္ထါင္ ဆု္ခႜါင္အု္သင္႔ေသွ္ သံင္းသင္႔ဆ္ုကဲလာၟ ေသွ္လာၟသို၀္။

(၁၂) ဍံဳလင္႔ဌာန္႔က်ာ
ဖီ႔ဖူ႔အင္းထါင္ထ၀ယ္ဍံဳလင္႔ ဍံဳထင္႔လု္ဖးထံင္႓းလာၟဖႜံဳစူးဖိုင္လု္ေဃွ၀္၊ ဟဳွင္ၟခိုင္႔လာၟေဍေဖါဟ္လီဟွံင္ဆ္ုအုဲးဆ္ုေယာ၀္ ဟု္ယွာၟသယ္ အု္ယွဴ႔ထို၀္ဏွ္ ေယာ၀္ေဏ၀္ၟထါင္ကဲလာၟသို၀္။

(၁၃) ေမာ၀ၟ္ထၚလီၟခ၀္႔ဖာၟထၚလီၟစာင္
ေမာ၀္ၟထၚ
၁။ ဆု္႓ံုးဆ္ု႓ါ
၂။ ထူရူ႔မုင္ၟ႓်ာ
၃။ ဆု္ကံင္ဆ္ုသို၀္
၄။ ထာေခါဟ္ထာခႜါင္

ဖာၟထၚ
၁။ စူးလင္ၟခင္းခို၀္း
၂။ ဆ္ုသံင္းဆ္ုသင္႔
၃။ ဆ္ုဖိုင္ဆ္ုပႜာ
၄။ ဆ္ု၀ုင္ၟပႛင္ သယ္လု္ဖးဖံင္းကိုင္ေယါ၀္ၟေဟွ၀္ထါင္လာၟ။

(၁၄) ဟွာင္ၟဆံင္းက္ုဆင္႔ထီၟက်ာ
သႝာ၊ ဍဴးဍာ ႓းဟွးဃွံင္လု္ဖး လု္သာမဲထုင္ၟက်ာလု္ေဃွ၀္။ ဟွာင္ၟဆံင္းလာၟ ကို၀္မိင္ကို၀္စိင္ေဍလာၟ ေ႓႔က္ုဆင္႔ဖာ႔ထီၟလု္ဍဴသို၀္။

(၁၅) ေခါဟ္အြာယင္ၟလူးထို၀္
ေဖါဟ္လီကို၀္ဟွာေဍ လု္ဟွာဃွင္ၟဟွာဃွင္ၟ ယုက္ထ၀္႔ သာဖါအံင္း႓းယင္ဆါင္အွ္႓းလာၟ ဏိင္းလာအးထံင္ လု္ေဖါဟ္သူ႔ဆံင္းအြာလုက္ ေ႓႔လူးထို၀္လု္ကါ မူၟလာၟေ၀႔သို၀္လု္ဖး ဟ္ုယွာၟသယ္ ေဆာတ္ေဟွ၀္ပုဂ္တာ ရာဓနာၟေဆာတ္႓ံုးေဖွ္ေ၀႔ ေဆ၀္ၟလွ္။ ဟု္ေအၟေယါ၀္ၟထါင္ ဆ္ုေဆာတ္ေဟွ၀္လုက္ဆိင္႔လု္ဖး လင္ယုဂ္လင္ယါန္႔ လင္႓ုဂ္လင္မုင္႔ လင္ဃွဲဳးလင္လယ္႔ထယ္႔ထံင္လု္ဟွ္ဏးေသွ္ လ၀္ဖႜဟ္ဖါသ၀္႔လု္လုက္႓းေအၟဟွံင္က္ုလိုဒ္ဖံင္းကိုင္ ေယါ၀္ေဟွ၀္ရာဲသယ္႔ ႓းတု္ယွာယွာၟဏွ္ေဆ၀္လွ္။

ဆ္ုခႜါင္လ၀္ထဦု႔
ထိုင္႔ဖူ႔၀ဲါသီးေအး (ခါင္ၟစူးလာခုဂ္) လာခု၈္ခါင္ၟစူး ႓ံုးအု္ေဘင္ၟ လု္မိင္ယို၀္မြာဲေ၀႔လိုဒ္ၟလာ အွ္ထင္႔ေ၀႔ ႓ံုးလ္ု႓ံုး ေအဟွံင္ဍ၀္ မြာဲဆိုဒ္ဆေဖါဟ္အွ္ကံုပါင္သို၀္ ဆာကႜ္ဳေ၀႔ ဆ္ုဏးေသွ္႓ံုးသီးဟု္လ၀္ကဲအု္ေခါဟ္စံင္ မြာဲ႓ံုးလု္သင္႔ေခါဟ္လင္လီ လင္လယ္႔ေ၀႔တု္ယွာယွာၟဏွ္လွ္။ လာခုဂ္လု္႓ိင္းဏွ္ စူးခါင္ၟေအၟအွ္ မီႝၟလု္ဟွာဟွာ မြာဲပ၀္႔လယ္႔အု္ကႜ္ဳခႜင္႔ေသွ္ယာ႔လွ္။ ဘာၟသာ႔မြာဲအု္ေဟွ၀္ လင္ၟဍာမြာဲအု္ေဟွ၀္ ဆ္ုမာမြာဲအု္ေဟွ၀္ ဟု္အင္းလယ္ေသွ္လာၟဏင္႔ ကို၀္ခါ႔ေဍသီး ဆိုဒ္ေဍလိုဒ္ၟလာ ဟု္အင္းလယ္လု္ေသွ္႓းဏွ္ အွ္ေ၀႔ေဍအု္ဏါင္းအု္၀င္ ထီ႔ထီ႔ဆာဆာဏွ္ေဆ၀္ၟလွ္။ ဏိင္းအင္းလယ္ထင္းသင္႔အု္ခါ႔ဏွ္ ဆိက္ေဖါဟ္ဆာၟ ဃွဳဂ္ေဖါဟ္ဆာၟ ပ္ုဆိုဒ္ေဖါဟ္သယ္လု္ဖး အင္း႓ူးသင္႔ေခါဟ္မြာဲေ၀႔ လာၟထါင္႔ခုဂ္ေဖါဟ္ ေယာတ္ထင္းလု္သင္႔ဏွ္ အု္ဏါင္းအု္ကြါအွ္ေ၀႔သို၀္ ပ္ုဆိုဒ္ေဖါဟ္ အွ္ကံင္းအွ္ဖို၀္မူၟဏီဏွ္ ဟု္မု္ဍဳဂ္ဏဲေ႓႔ေသွ္လယ္႔ အု္ခါ႔ထံင္ခ၀္႔လယ္႔။ လာခုဂ္ခါင္ၟစူးဏွ္ မြာဲဏွ္လယ္႔ မြာဲမာဆု္ေ႓႔ေသွ္လယ္ အု္ခ၀္႔ဖႜဟ္ေ၀႔ ဟု္မု္လ၀္ေဍ ႓ံုးဆ္ု႓ါဆ္ု မု္ေသွ္ဟွး။ လု္မြာဲ႓းသီး ဟု္မု္စာ္႓းေဍ ေမာ၀္ၟဖါၟဖီ႔ဖူ႔ယွာၟသယ္လု္ဖး မာကႜင္ထု္မင္ၟ အင္းကႜင္ထု္မင္ၟဆ္ု မု္ေသွ္ဟွးဏွ္ ဆံင္းမံင္းခိင္႔ဖါ အင္းဃွဴ႔ဆိုင္သာ႔လာၟ ကို၀္ဟွာေဍဆၚ။